Lotte Bloemendaal is columnist bij Radio 509. Daar vertelt ze in haar columns over het dagelijks leven met een visuele uitdaging. Dit keer schrijft Lotte over discriminatie.
Discriminatie, het veelbesproken onderwerp. Heikel en met vele invalshoeken. De moeilijkst grijpbare is de onbewuste discriminatie, subtiel en ongemerkt, maar door het slachtoffer ervan feilloos aangevoeld. Het enige dat helpt is bewustwording.
Roy Nanhkoesingh, geboren en getogen in Delft, zoon van Hindoestaans-Surinaamse ouders, is een van de weinige gekleurde aanklagers, schrijft Elsbeth Stoker in Trouw van 14 april. Een jaar of drie geleden stapt hij de rechtszaal in Middelburg binnen, waar hij in die tijd dagelijks snelheidsduivels, mishandelaars en stalkers vervolgt. Hij ziet er, zoals altijd als hij in functie is, onberispelijk uit. Opeens klinkt er een formele, onbekende stem. Het is de nieuwe politierechter. ‘Zeg, wilt u de zaal verlaten’, zegt ze tegen hem. ‘Verdachten mogen nog niet binnenkomen, we beginnen straks pas met uw zaak.’
Ontsteltenis, ongeloof, verontwaardiging maar ook schaamte bestormen mij wanneer ik zulke berichten lees en hoor. Beschaafde mensen discrimineren niet, maken geen onderscheid op basis van huidkleur, tenminste, niet bewust.
Maar discriminatie wordt er van jongs af aan in geprogrammeerd. ‘Kinderen ervaren dat een witte huid de norm is in de Nederlandse samenleving. Tekenfilms, boeken, televisie, reclames, ze zijn allemaal voorzien van subtiele boodschappen. Zelfs in taal en symboliek is er steeds de neiging om positieve aspecten te associëren met wit en negatieve aspecten met zwart’, zegt Stepanyan, die in 2015 onderzoek deed naar dit fenomeen.
Blinde vrouw steekt de straat over met hulp van een blindengeleidehond
Ik vind het verbijsterend hoezeer er bij mensen onmiddellijk een compleet pakket van aannames en vooroordelen naar voren komt wanneer ze een bepaald beeld zien, zoals een donkere man in een politieauto. En ze weten niet eens dat het gebeurt. Nanhkoesingh merkt het als hij meegaat met de politie: het beeld dat de boef donker is, is hardnekkig. Er kwam een melding binnen: jongeren zouden spiegels van auto’s aan het trappen zijn. Op een gegeven moment sprak de man die de politie gebeld had de agenten aan: ‘Zo, ik zie dat u al één van de raddraaiers hebt gepakt’, zei hij
Schrijnend dus. Maar wat ik nog erger vind is dat er in publieke discussies over dit onderwerp bijna altijd eén eigenschap ontbreekt aan het rijtje waarop we niet discrimineren, en dat is het hebben van een beperking, terwijl er op basis daarvan aan de lopende band onbewust onderscheid wordt gemaakt.
In dat verband wil ik u toch eens vragen, blinde en slechtziende dames, of misschien moet ik liever zeggen: jongedames. Wordt u weleens nagefloten? Nee he? tenminste, niet wanneer u over straat gaat met een stok of een hond. Misschien mist u dat ook niet. Toch denk ik dat voor veel vrouwen, ook al veroordelen ze dit gedrag met de frontale, weldenkende hersenkwab, het worden nagefloten op hersenstamniveau wel een bevestiging is van hun aantrekkelijkheid voor het andere geslacht.
En daar komt u. Modieus in de kleren, haren goed gekapt, met een hond of een stok. Wat doet die bouwvakker op de steiger? Die gaat opletten of u wel heelhuids langs dat obstakel komt. Dodelijk voor elke vorm van seksuele aantrekkingskracht. Aan fluiten komt hij niet eens meer toe, sterker nog, het komt niet in hem op want zijn onbewuste vooroordeel heeft zijn hersens op een heel ander denkpad gezet.
Tegen de tijd dat onbewuste discriminatie van mensen met een beperking net zoveel aandacht krijgt als het onderscheid op basis van andere eigenschappen, hebben we een belangrijke stap gezet op weg naar werkelijke integratie. En dames: laten we als graadmeter daarvoor aanhouden dat we net zo hard als andere vrouwen klagen dat we worden nagefloten.
Auteur: Lotte Bloemendaal
Lees ook andere columns van Lotte zoals de columns “Niet zeuren“ en “In de kantoorjungle met een visuele uitdaging“. Bekijk ook het videoportret van Lotte!